Bonjour à tous, Mbote!

Een eerste korte update uit het broeierige Bumba! In de schaduw geeft de thermometer op dit moment 35 graden aan. Van een contrast gesproken!

Vorige zondag zijn we eindelijk op onze bestemming geraakt. Dinsdag kwamen we ’s nachts aan in Kinshasa, waar we verbleven in afwachting van de binnenvlucht naar Bumba. Die was voorzien op woensdag, maar werd verplaatst naar zaterdag. Vervolgens werd de vlucht van zaterdag geannuleerd omdat er te weinig passagiers waren. Dus vlogen we uiteindelijk zondag in alle vroegte én met een rechtstreekse binnenvlucht (wat een luxe, 2.5u ipv 9u) naar hartje Congo, 1000km ten noorden van Kinshasa, middenin de “brousse”. Bumba, een stad gelegen aan de Congostroom, telt ongeveer 200.000 inwoners en bestaat uit vier parochies. Wij verblijven in de parochie Notre Dâme, waar pater Carlos Rommel (uit Roeselare) reeds tientallen jaren actief is. Onder zijn verantwoordelijkheid werden enkele scholen opgericht (l’école maternelle, l’école primaire, la collège en sinds kort l’école d’infirmières) en l’hopitâl Notre Dame. De laatstgenoemde wordt gedurende acht weken ons werkterrein.

We overnachten in één van de gastkamers van Carlos, gelegen op een steenworp van het ziekenhuis. Na een gammele binnenvlucht worden we door hem verwelkomd met een frisse Congolese pint. Uiteraard worden we ook getrakteerd op  talrijke nieuwsgierige blikken en nerveus gegiechel van omstaanders. Nog diezelfde dag zijn we uitgenodigd voor een feest ter ere van St. Rafaël in een wijk hier niet zo heel ver vandaan. We krijgen van Carlos een lift met zijn moto. Naast de “Toleka” (fietstaxi) is de moto hier het voornaamste transportmiddel. Uiteraard worden de meeste kilometers hier wel te voet afgelegd…

We werden er hartelijk onthaald en mochten onmiddellijk genieten van de Congolese gastvrijheid. Muziek, dansen, eten, … Als eregasten op het feest kregen we als lekkernij ingewanden voorgeschoteld (lever, tong, darmen, …), maar ook geplette maniokbladeren, slakken uit de jungle, geplette bananen en kip. Wat voelden we ons vereerd! Bij de eerste schemering keren we huiswaarts. Hier gaat de zon al onder om 17u30, maar de dag begint ook al om 5u30.

Op dat tijdstip werden we maandag dan ook (letterlijk!) uit ons bed gezongen. Elke dag wordt in Bumba namelijk ingezet met een misviering. Ochtendstond heeft goud in de mond: om 7u30 staan we helemaal klaar om aan de eerste werkdag te beginnen. De dag in het hospitaal begint met een ‘transmission’, waarop al het ziekenhuispersoneel aanwezig is (de poetsvrouw, loketbediende, verpleegkundigen, vroedvrouwen, dokter, stagiairs, de zusters,…). In het ziekenhuis is maar één arts tewerkgesteld: Dr. Trésor. Hij heeft z’n naam echter niet gestolen. Als jonge arts is hij hoofd van het medisch personeel, en hij doet het heel goed.

Het ziekenhuis bestaat uit zeven paviljoenen, waaronder een operatiekwartier (momenteel onderhevig aan renovaties), verpleegafdelingen, een labo, een apotheek, consultatieruimtes en een materniteit. Ons verhaal zal zich voornamelijk hier afspelen.

Vanaf de eerste dag zetten we grote ogen op. De gelijkenissen met een westers ziekenhuis zijn ver te zoeken. Elke verpleegafdeling heeft zijn eigen binnenplaats, die gebruikt wordt om te koken en te eten. Voor alle duidelijkheid: het is de familie die instaat voor het onderhoud van de patiënt. Dit betekent: wassen, kledij, voedsel, enz… Dit impliceert dat er in het ziekenhuis wel altijd heel wat bedrijvigheid heerst: het lijkt een klein dorpje op zich. Moto’s en fietsen staan er geparkeerd, vrouwen verkopen er voedsel, iedereen loopt er binnen en buiten.

We walsen even door de dagelijkse gang van zaken. Maandag en donderdag doet de arts met zijn entourage een zaalronde: bekijken en bijstellen van de behandelingen voor de zieken. Elke dinsdag en vrijdag vinden de geplande operaties plaats. Dat betekent dat er ook enkel op die dagen stroom is (en er ook enkel op die dagen instrumenten gesteriliseerd kunnen worden). Op materniteit worden er op dinsdag en vrijdag prenatale consultaties georganiseerd, op donderdag labo’s, en sporadisch op woensdag de postnatale consultaties (met vaccinaties). Zo werden woensdag maar liefst 156 baby’s gewogen en gevaccineerd. De mama’s maken er een echte wedstrijd van. Ze kleden zichzelf én hun kind op om naar het ziekenhuis af te zakken. Tot onze grote verbazing zijn er zelfs fotografen aanwezig die tegen betaling een portret maken van moeder en kind. En toegegeven, het was een kleurenpracht van jewelste!

Ook op de prenatale consultaties komt veel volk af. De vroedvrouwen pakken het ook slim aan. Wie om de vier weken op consultatie komt, betaalt minder voor de bevalling. Een bevalling zonder voorafgaande prenatale consultatie kost 6500 CF (6,5euro) tegenover 5000CF (5euro) met prenatale consultaties. Voor ons slechts anderhalve euro verschil, voor hen soms een wereld van verschil. De patiënten betalen naast de bevalling ook de handschoenen die werden gebruikt, het maandverband, het partogram, de medicatie, etc. Ook wordt van de familie verwacht dat zij na de bevalling de verloskamer schoonmaken en het gebruikte materiaal afwassen.

Het valt ons onmiddellijk op hoe groot het gebrek is aan (medisch) materiaal in het ziekenhuis. Wat voor ons als westerse vroedvrouwen een evidentie lijkt, vinden we hier niet terug. Er is bijvoorbeeld geen stromend water. Voor de reanimatie van de pasgeborene moeten we ons beroepen op een neuspeertje (aan te kopen door de mama in kwestie – geen neuspeertje is pech), wat genoeg is om de bovenste luchtwegen vrij te maken. Een baby die in slechte conditie geboren wordt, heeft dus weinig overlevingskansen.

Deze week kwam een vrouw toe die plots thuis bevallen was. Het kind werd echter veel te vroeg geboren (6 maanden zwangerschap). Na tientallen kilometers kwam ze bij ons aan in het ziekenhuis. Helaas zijn hier geen couveuses of beademingsmogelijkheden om deze prematuur op te vangen. Kangoeroeën (huid-op-huid-contact met de moeder) is dan wel het beste alternatief, maar het jongetje is toch diezelfde nacht nog overleden…

Vele vrouwen in Bumba doen nog beroep op een traditionele vroedvrouw (zonder medische scholing). Ze wekken weeën op door lavementen op basis van allerlei kruiden. Vaak brengt men hierdoor de foetus in gevaar en wordt er in allerijl nog een spoedkeizersnede uitgevoerd in het ziekenhuis, met catastrofale gevolgen van dien. Deze week stierf ook een pasgeborene door toedoen van deze praktijken.

Gelukkig hebben we ook al mooie bevallingen gezien. Het is momenteel uitzonderlijk kalm op het verloskwartier. Waar normaal gezien 150 baby’s per maand het levenslicht zien, zijn het er voorlopig nog maar 38 voor de maand november. Een historisch dieptepunt. Misschien brengt de volle maan hier snel verandering in? Het gaf ons wel de kans om ons vertrouwd te maken met de gang van zaken in het ziekenhuis, iedereen te leren kennen en ook mee te volgen in het operatiekwartier (twee keizersnedes) en het labo. We volgden ook een les mee in de pas opgestarte verpleegsterschool. Alle lessen worden in het Frans gegeven, hoewel de gesproken taal in Bumba het Lingala is. Vele patiënten in het ziekenhuis spreken echter geen Frans, waardoor het voor ons iets moeilijker ligt om contact met hen te maken en we aangewezen zijn op het lokale ziekenhuispersoneel. We doen ons uiterste best om ons de meest courante woorden in het Lingala meester te maken!

We maken het hier dus goed: na onze uren in het ziekenhuis is er nog tijd voor ontspanning. Elke maandag gaan we ‘s avonds bij de zusters eten. Onze ervaringen (of frustraties) kunnen we ’s avonds delen met Carlos. Er wordt ook heel wat gelezen en geschreven. We werden ook al uitgenodigd bij een familie Grieken die hier gevestigd zijn en een grote rijstfabriek bezitten. Een bezoekje aan de Congostroom, etc.

Vandaag waagden we ons aan de Congolese danspasjes tot grote hilariteit van de omstaanders. Het leverde enkele mooie foto’s op. Helaas is het internet hier te traag om jullie te laten meegenieten.  Geduld is een mooie deugd  - en dat hebben we hier al meermaals aan den lijve ondervonden.

A bientôt!

Sien en Charlotte